GST New Slab Update 2025 | जीएसटीची नवी प्रगती ५% आणि १८% कर रचना २०२५

भारतात २०१७ पासून लागू झालेला जीएसटी (Goods and Services Tax) हा देशातील सर्वात मोठा कर सुधार प्रकल्प मानला जातो. सुरुवातीपासूनच यामध्ये अनेक सुधारणा करण्यात आल्या आहेत. दरम्यानच्या काळात जीएसटी कौन्सिलने कराच्या विविध स्लॅबमध्ये बदल केले, जेणेकरून नागरिकांना आणि व्यवसायांना सुलभता मिळेल तसेच सरकारलाही स्थिर महसूल मिळेल.

आता झालेल्या जीएसटीच्या नव्या बदलांमध्ये मुख्य लक्ष ५% आणि १८% या स्लॅबवर केंद्रित केले आहे. कारण ह्या दोनच स्लॅबमध्ये बहुतांश वस्तू आणि सेवा येतात.

What Is GST : जीएसटी म्हणजे काय?

जीएसटी म्हणजे वस्तू आणि सेवा कर. हा एकसंध अप्रत्यक्ष कर आहे जो केंद्रीय कर, राज्य कर, ऑक्ट्रोई, व्हॅट यांसारख्या अनेक करांच्या जागी आला आहे.

भारतामध्ये जीएसटीचे चार प्रमुख कर स्लॅब आहेत –

• ५%

• १२%

• १८%

• २८%

यापैकी ५% आणि १८% स्लॅबला सर्वाधिक महत्त्व आहे.

विभाग	५% जीएसटी स्लॅब (सामान्य वापर)	१८% जीएसटी स्लॅब (महसूलासाठी महत्त्वाचा)
अन्नधान्य व खाद्यपदार्थ	तांदूळ, गहू, डाळी, दूध, पॅक केलेल्या भाज्या	पिझ्झा, बर्गर, आलिशान रेस्टॉरंटमधील जेवण
आरोग्य व औषधे	जीवनावश्यक औषधे, हॉस्पिटल सेवा	हेल्थ इन्शुरन्स प्रीमियम, डायग्नोस्टिक टेस्ट्स
वाहतूक सेवा	रेल्वे तिकीट, मेट्रो प्रवास, साधी बस सेवा	आलिशान कॅब सेवा, टुरिस्ट पॅकेजेस
इलेक्ट्रॉनिक्स	बेसिक कॅलक्युलेटर, काही शैक्षणिक उपकरणे	मोबाईल, लॅपटॉप, स्मार्ट टीव्ही, गेमिंग कन्सोल
डिजिटल सेवा	ई-बुक्स, ऑनलाइन शैक्षणिक सामग्री	Netflix, Amazon Prime, Disney+ Hotstar, Spotify
हॉटेल व पर्यटन	सामान्य लॉजिंग व लहान हॉटेल्स	आलिशान हॉटेल्स, रिसॉर्ट्स, स्टार हॉटेल्स

“जीएसटी २०२५ नवे अपडेट – ५% आणि १८% कर स्लॅबची तुलना तसेच महसूल योगदानाचा ग्राफ. या इन्फोग्राफिकमध्ये कोणत्या वस्तूंवर ५% जीएसटी आहे आणि कोणत्या सेवांवर १८% जीएसटी लागतो याचे स्पष्ट चित्रण दिले आहे.”

५% जीएसटी स्लॅबमधील नवे अपडेट | New update in 5% GST slab

५% कर हा सामान्य माणसाच्या दैनंदिन गरजांच्या वस्तूंवर ठेवण्यात आला आहे.

१. अन्नधान्य आणि जीवनावश्यक वस्तू

• तांदूळ, गहू, डाळी, दूध यांसारख्या वस्तूंवर कमी किंवा शून्य कर ठेवण्यात आला आहे.

• प्रक्रियायुक्त अन्न, पॅक केलेल्या भाज्या, काही दुग्धजन्य पदार्थ यांना ५% कर लागू आहे.

२. सार्वजनिक वाहतूक

• मेट्रो, रेल्वे, सामान्य बस प्रवास यावर ५% कर आहे.

• यामुळे प्रवासाचा खर्च परवडणारा राहतो.

३. औषधे व आरोग्य सेवा

• जीवन वाचवणारी औषधे, रुग्णालयीन उपचारांवर कमी दर कायम ठेवण्यात आले आहेत.

“यामुळे सामान्य लोकांच्या खिशावर अतिरिक्त भार येत नाही”

१८% जीएसटी स्लॅबमधील नवे अपडेट | New update in 18% GST slab

“१८% कर हा मध्यम व उच्चवर्गीयांनी वापरल्या जाणाऱ्या वस्तू आणि सेवांवर ठेवण्यात आला आहे”

१. इलेक्ट्रॉनिक्स व मोबाईल्स

• बहुतांश स्मार्टफोन, लॅपटॉप, टीव्ही, इलेक्ट्रॉनिक वस्तू या १८% करात आहेत.

२. ऑनलाइन सेवा आणि OTT प्लॅटफॉर्म

• Netflix, Amazon Prime, Disney+ Hotstar, Spotify यांसारख्या सेवांवर १८% कर आकारला जातो.

३. रेस्टॉरंट्स व हॉटेल्स

• आलिशान हॉटेल्स आणि रेस्टॉरंट्समध्ये १८% कर कायम ठेवला आहे.

• छोटे खानावळ, साधे उपाहारगृह कमी दरातच आहेत.

४. बँकिंग व विमा सेवा

• विमा हप्ता, वित्तीय सेवा, बँकिंग व्यवहारांवर १८% कर लागू आहे.

” यामुळे सरकारला स्थिर महसूल मिळतो आणि डिजिटल अर्थव्यवस्थेलाही चालना मिळते”

उदाहरण	मूळ किंमत (₹)	५% जीएसटी (₹)	१८% जीएसटी (₹)	एकूण किंमत (₹)
तांदूळ पॅक (१० किलो)	५००	२५	लागू नाही	५२५
औषधांचे बिल	१०,०००	५००	लागू नाही	१०,५००
मोबाइल फोन	१५,०००	लागू नाही	२,७००	१७,७००
Netflix सबस्क्रिप्शन	१९९	लागू नाही	३५.८२	२३४.८२
हॉटेल रूम (लक्झरी)	५,०००	लागू नाही	९००	५,९००

GST मुळे महत्वाचे कोण कोणते बदल झाले | What are the important changes that occurred due to GST?

 

• लघु उद्योगांसाठी सोपी करप्रणाली

• सरकारला महसूल वाढ

• सामान्य नागरिकांना दिलासा

• ऑनलाइन सेवा व डिजिटल पेमेंटमध्ये पारदर्शकता

GST मुळे सामान्य नागरिकांवर परिणाम  | Impact of GST on common citizens

• अन्नधान्य स्वस्त असल्याने घरखर्च नियंत्रणात राहतो.

• विद्यार्थी व युवकांना OTT व ऑनलाइन सबस्क्रिप्शन महाग वाटू शकतात.

• प्रवास करणाऱ्यांना सार्वजनिक वाहतूक स्वस्त.

• रुग्णांना औषधांवर कमी करामुळे दिलासा.

GST मुळे सामान्य नागरिकांवर परिणाम  | Impact of GST on businesses

• लघु व मध्यम उद्योगांना (MSME) कर सुलभता.

• ई-कॉमर्स व डिजिटल कंपन्यांसाठी एकसमान कररचना.

• मॅन्युफॅक्चरिंग कंपन्यांना पारदर्शक करप्रणाली.

• हॉटेल व पर्यटन उद्योगाला दबाव, परंतु सामान्य खानावळ स्पर्धात्मक राहतात.

 

GST बदलांमुळे भविष्यातील अपेक्षा | Future expectations due to GST changes

• AI आधारित कर तपासणी प्रणाली

• १२% आणि १८% स्लॅब एकत्रीकरण

• डिजिटल कर फाइलिंग अधिक पारदर्शक

 

जीएसटीची सध्याची कर रचना | Current tax structure of GST

भारतामध्ये चार प्रमुख स्लॅब आहेत:

• ५% : जीवनावश्यक वस्तू

• १२% : काही विशेष वस्तू व सेवा

• १८% : बहुसंख्य वस्तू व सेवा

• २८% : आलिशान वस्तू

“नवे अपडेट ५% व १८% या स्लॅबवर अधिक स्पष्टता आणते”

५% कर स्लॅब – जीवनावश्यक वस्तूंसाठी दिलासा

५% कर स्लॅब सर्वसामान्य लोकांसाठी आहे.

अन्नधान्य व दैनंदिन वस्तू

• तांदूळ, गहू, डाळी, दूध – शून्य किंवा ५% करांतर्गत

• पॅक केलेल्या भाज्या, तयार खाद्यपदार्थ – ५% करांतर्गत

आरोग्य सेवा

• जीवनावश्यक औषधे, रुग्णालय उपचार – ५% करांतर्गत

वाहतूक

• मेट्रो, रेल्वे, साधे बस प्रवास – ५% करांतर्गत

“यामुळे सामान्य माणसाचा घरखर्च नियंत्रणात राहतो”

१८% कर स्लॅब – महसूल वाढीसाठी महत्त्वाचा

१८% कर स्लॅब सरकारसाठी सर्वाधिक महसूल आणतो.

इलेक्ट्रॉनिक्स

• मोबाईल, लॅपटॉप, टीव्ही – १८% करांतर्गत

डिजिटल सेवा

• Netflix, Amazon Prime, Disney+ Hotstar, Spotify – १८% करांतर्गत

विमा व बँकिंग

• विमा हप्ता, बँकिंग सेवा – १८% करांतर्गत

रेस्टॉरंट्स

• आलिशान हॉटेल्स – १८% करांतर्गत

• छोटे उपाहारगृह – कमी दरांतर्गत

 

राज्यनिहाय जीएसटीचा परिणाम | State-wise GST impact

महाराष्ट्र

• मुंबई व पुण्यातील रेस्टॉरंट बिलांवर १८% कर नागरिकांच्या खिशावर भार टाकतो.

• मात्र, पुण्यातील औषध उद्योगाला ५% दराचा फायदा.

गुजरात

• अहमदाबाद व सूरत येथील टेक्सटाईल उद्योगाला जीएसटी सवलतीतून दिलासा.

• हिरा उद्योगाला विशेष दर कायम ठेवला.

कर्नाटक

• बेंगळुरूमधील IT कंपन्यांना १८% करावर डिजिटल सेवांमध्ये स्पष्टता मिळाली.

• सामान्य नागरिकांसाठी बस व मेट्रो प्रवास स्वस्त राहिला.

उत्तर प्रदेश

• कृषी उत्पादने ५% दरात असल्याने शेतकऱ्यांना फायदा.

• लहान उद्योगांना कर रचनेत पारदर्शकता.

Case study

 

 1. मोबाइल फोन खरेदीवर जीएसटी

• एका स्मार्टफोनची मूळ किंमत: ₹१५,०००

• जीएसटी १८%: ₹२,७००

• ग्राहकाला अंतिम किंमत: ₹१७,७००

“मोबाईल खरेदी करणाऱ्यांना १८% जीएसटीमुळे खर्च वाढतो, परंतु सरकारला स्थिर महसूल मिळतो”

2. केस स्टडी : OTT सबस्क्रिप्शन

• Netflix मासिक शुल्क (Base Plan): ₹१९९

• जीएसटी १८%: ₹३५.८२

• अंतिम बिल: ₹२३४.८२

“विद्यार्थ्यांना व तरुणांना जास्त खर्च करावा लागतो”

3. केस स्टडी : रुग्णालय बिल

• उपचार खर्च: ₹५०,०००

• जीवनावश्यक औषधांवर जीएसटी: ५% = ₹२,५००

• अंतिम बिल: ₹५२,५००

“आरोग्य सेवा तुलनेने परवडणारी राहते”

व्यवसायांवर परिणाम

लघु उद्योग

• सोपी करप्रणालीमुळे कमी कागदपत्रे

• ऑनलाइन जीएसटी फाइलिंग सोपे

ई-कॉमर्स

• Flipkart, Amazon सारख्या कंपन्यांना स्पष्ट कर रचना

• विक्रेत्यांना एकसमान दर

पर्यटन उद्योग

• हॉटेल्सना १८% दरामुळे खर्च वाढतो.

• परंतु मध्यम वर्गीय पर्यटक लहान हॉटेलकडे वळतात.

 

निष्कर्ष

२०२५ मधील जीएसटी नवे अपडेट हे भारतातील कर प्रणालीतील मोठे पाऊल आहे.

• सामान्य लोकांसाठी दिलासा – अन्नधान्य, औषधे, सार्वजनिक वाहतूक स्वस्त.

• सरकारसाठी महसूल वाढ – १८% करातून डिजिटल व आलिशान सेवांवर अधिक कमाई.

• व्यवसायांसाठी पारदर्शकता – सोपे फाइलिंग, एकसमान दर.

“त्यामुळे जीएसटी आता अधिक संतुलित, पारदर्शक आणि स्थिर कर प्रणाली बनत आहे”

  अधिक वाचा  

GST 2025 – 25 FAQ – वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न